کد مطلب:193496 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:95
کهانت و پیشگوئی از چه چیزی سرچشمه می گیرد؟
هشام بن الحكم گوید: از جمله سؤالاتی كه زندیق از امام صادق - علیه السلام - نمود این بود كه گفت: پیشگوئی (كاهنان) از چه چیزی سرچشمه می گیرد؟ و آنها این خبرها را از كجا می آورند و به مردم می گویند؟
حضرت فرمود: پیشگوئی و كهانت در زمان جاهلیت همیشه در دوران هائی بود كه میان پیامبران فاصله می افتاد (و مردم از وجود پیامبران محروم بودند) در این دورانها كاهن برای مردم به منزله ی حاكم و قاضی كه مردم مشكلاتشان را بر او عرضه می كردند و از او خبر می گرفتند، و او به آنها خبرهائی می داد.
و این مطلب ناشی بود یا از فراست و ذكاوت و تیزبینی بی حد آنها، و یا وسوسه نفس، و فطنت روح به اضافه ی مطالبی كه به قلب و دل او می افتاد، زیرا
[ صفحه 443]
مطالبی كه از آن خبر می داد مربوط به حوادث آشكار زمینی، پس شیطان آن را می دانست و آن را به كاهن القا می نمود، و او را خبر می داد به آنچه در اطراف و اكناف زمین واقع می شد (یا می شود).
و اما اخبار آسمان پس مسأله چنین بود كه شیاطین به نقاطی از آسمان صعود می كردند، و استراق سمع می كردند، و چنین نبود كه آنها از آنجا طرد شوند یا با ستاره گان زده و رانده شوند.
و هنگامی كه آنها بعدا از استراق سمع منع شدند تا مطلبی كه مشابه وحی آسمانی باشد به زمین نرسد و امر بر مردم مشتبه نگردد، و ندانند آنچه كه از ناحیه ی خدا از باب حجت آمده است كدام است.
و شیاطین اخباری كه خداوند درباره ی بندگانش بود، به صورت جسته و گریخته از آسمان می شنیدند و می گرفتند و به دل كاهنان و پیشگویان می انداختند، و هرگاه كلماتی از خود با آن مخلوط می ساختند حق و باطل به هم مخلوط می شد.
پس هر خبری كه كاهن می دهد مطابق با واقع است همان خبری است كه شیطان شنیده و به او خبر داده است. و هر چیزی كه در آن خطا باشد این همان اضافه هائی است كه شیطان از خود زیاد كرده است.
و از زمانی كه شیاطین از استراق سمع منع شدند، كهانت و پیشگوئی قطع شد و پایان یافت.
و اما امروز شیاطین تنها اخباری را به كاهنان خود القاء می كنند كه مربوط می شود به گفتگوهای مردم (آنچه می گویند و آنچه درباره ی آن صحبت می كنند) و شیاطین چیزهائی را به كاهنان منتقل می كنند كه مربوط می شود به وقائعی كه در مناطق دور واقع می شود مثل دزدی كه دستبرد می زند. و كسی كه شخصی را می كشد، و غائبی كه مخفی می شود، و آنها در این زمینه مانند مردم هستند كه در اخبار خود یا دروغگو یا راستگو هستند.
گفتم: چگونه شیاطین به آسمان صعود نمودند در حالی كه آنها از نظر خلقت
[ صفحه 444]
و غلظت، مانند مردم بودند به طوری كه برای حضرت سلیمان - علیه السلام - ساختمانی می ساختند كه مردم از بناء آن عاجز بودند.
حضرت فرمود: آنها برای سلیمان دارای جسم غلیظ شدند همان طوری كه برای او تسخیر شدند و تحت امر او قرار داده شدند در حالی كه آنها مخلوقی رقیق و غذایشان نسیم بود، و دلیل بر این حقیقت صعود آنها به آسمان برای استراق سمع است و معلوم است كه جسم غلیظ نمی تواند بالا برود مگر به وسیله ی نردبان یا ابزاری دیگر. [1] .
حضرت فرمود: پیشگوئی و كهانت در زمان جاهلیت همیشه در دوران هائی بود كه میان پیامبران فاصله می افتاد (و مردم از وجود پیامبران محروم بودند) در این دورانها كاهن برای مردم به منزله ی حاكم و قاضی كه مردم مشكلاتشان را بر او عرضه می كردند و از او خبر می گرفتند، و او به آنها خبرهائی می داد.
و این مطلب ناشی بود یا از فراست و ذكاوت و تیزبینی بی حد آنها، و یا وسوسه نفس، و فطنت روح به اضافه ی مطالبی كه به قلب و دل او می افتاد، زیرا
[ صفحه 443]
مطالبی كه از آن خبر می داد مربوط به حوادث آشكار زمینی، پس شیطان آن را می دانست و آن را به كاهن القا می نمود، و او را خبر می داد به آنچه در اطراف و اكناف زمین واقع می شد (یا می شود).
و اما اخبار آسمان پس مسأله چنین بود كه شیاطین به نقاطی از آسمان صعود می كردند، و استراق سمع می كردند، و چنین نبود كه آنها از آنجا طرد شوند یا با ستاره گان زده و رانده شوند.
و هنگامی كه آنها بعدا از استراق سمع منع شدند تا مطلبی كه مشابه وحی آسمانی باشد به زمین نرسد و امر بر مردم مشتبه نگردد، و ندانند آنچه كه از ناحیه ی خدا از باب حجت آمده است كدام است.
و شیاطین اخباری كه خداوند درباره ی بندگانش بود، به صورت جسته و گریخته از آسمان می شنیدند و می گرفتند و به دل كاهنان و پیشگویان می انداختند، و هرگاه كلماتی از خود با آن مخلوط می ساختند حق و باطل به هم مخلوط می شد.
پس هر خبری كه كاهن می دهد مطابق با واقع است همان خبری است كه شیطان شنیده و به او خبر داده است. و هر چیزی كه در آن خطا باشد این همان اضافه هائی است كه شیطان از خود زیاد كرده است.
و از زمانی كه شیاطین از استراق سمع منع شدند، كهانت و پیشگوئی قطع شد و پایان یافت.
و اما امروز شیاطین تنها اخباری را به كاهنان خود القاء می كنند كه مربوط می شود به گفتگوهای مردم (آنچه می گویند و آنچه درباره ی آن صحبت می كنند) و شیاطین چیزهائی را به كاهنان منتقل می كنند كه مربوط می شود به وقائعی كه در مناطق دور واقع می شود مثل دزدی كه دستبرد می زند. و كسی كه شخصی را می كشد، و غائبی كه مخفی می شود، و آنها در این زمینه مانند مردم هستند كه در اخبار خود یا دروغگو یا راستگو هستند.
گفتم: چگونه شیاطین به آسمان صعود نمودند در حالی كه آنها از نظر خلقت
[ صفحه 444]
و غلظت، مانند مردم بودند به طوری كه برای حضرت سلیمان - علیه السلام - ساختمانی می ساختند كه مردم از بناء آن عاجز بودند.
حضرت فرمود: آنها برای سلیمان دارای جسم غلیظ شدند همان طوری كه برای او تسخیر شدند و تحت امر او قرار داده شدند در حالی كه آنها مخلوقی رقیق و غذایشان نسیم بود، و دلیل بر این حقیقت صعود آنها به آسمان برای استراق سمع است و معلوم است كه جسم غلیظ نمی تواند بالا برود مگر به وسیله ی نردبان یا ابزاری دیگر. [1] .
[1] الاحتجاج: 185، بحارالأنوار: ج 60 ص 77 ح 30.